Είναι γνωστό ότι οι παιχνιδιάρες γάτες και οι αφοσιωμένοι σκύλοι προσφέρουν αναρίθμητες χαρές και οφέλη στους ανθρώπους που τα φροντίζουν. Ωστόσο, οι φίλοι μας τα ζώα μπορούν να μας μεταδώσουν ιδιαίτερα επικίνδυνες λοιμώξεις. Για υγιεινή συμβίωση με τα κατοικίδιά μας, καλό είναι να ακολουθούμε μερικές απλές συμβουλές, ώστε να ελαχιστοποιήσουμε τον κίνδυνο να νοσήσουμε.

Ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων επιλέγει για συντροφιά του κάποιο ζωάκι. Πρόσφατες έρευνες, μάλιστα, κατέδειξαν ότι τα άτομα που συνυπάρχουν με ένα κατοικίδιο είναι περισσότερο ισορροπημένα από ό,τι ο υπόλοιπος πληθυσμός. Μολονότι όλοι οι ζωόφιλοι γνωρίζουν πως το κατοικίδιο έχει ανάγκη κτηνιατρικής φροντίδας, πολλοί είναι εκείνοι που αψηφούν τον κίνδυνο μετάδοσης νοσημάτων από το ζώο στον άνθρωπο.

Ποια νοσήματα είναι επισφαλές να μεταδώσουν τα κατοικίδια;

Η επαφή με σκύλους και γάτες μπορεί να προκαλέσει περίπου 30 διαφορετικά νοσήματα. Τα δαγκώματα αποτελούν το μεγαλύτερο κίνδυνο για τους ανθρώπους και ο κίνδυνος αυξάνει εάν το τραύμα δεν καθαριστεί με σχολαστικότητα ή περάσουν περισσότερες από 24 ώρες, προτού το άτομο αναζητήσει ιατρική βοήθεια.

Οι συνηθέστερες ασθένειες που μπορούν να μεταδοθούν από τα ζώα

Νόσος από νυχιές γάτας
Η νόσος προκαλείται από το βακτήριο Bartonella henselae, το οποίο βρίσκεται και σε υγιείς γάτες. Το βακτήριο μεταδίδεται όταν η γάτα γρατσουνίσει το δέρμα ή γλείψει μια ανοικτή πληγή ή το μάτι. Περίπου μία εβδομάδα μετά, στο σημείο επαφής εμφανίζονται μικρά εξογκώματα. Σε περίπου δύο εβδομάδες πρήζονται οι επιχώριοι λεμφαδένες (αυτοί που παροχετεύουν τη λέμφο από την αντίστοιχη περιοχή), και έτσι το 1/3 των ασθενών εκδηλώνει πυρετό. Λιγότερα άτομα υποφέρουν από κόπωση, απώλεια όρεξης και εμετό. Τέλος, είναι δυνατόν να εκδηλωθούν πονοκέφαλος, πονόλαιμος ή σοβαρές νευρολογικές επιπλοκές.
Τοξοπλάσμωση
Πρόκειται για άλλη μία νόσο που οφείλεται σε γάτες. Κινδυνεύουν τα αγέννητα παιδιά γυναικών οι οποίες δεν έχουν ανοσία στο τοξόπλασμα. Οι γάτες που είναι φορείς του λοιμογόνου παράγοντα ίσως δεν εκδηλώνουν κανένα σύμπτωμα, εντούτοις αποβάλλουν σπόρους του παρασίτου με τα κόπρανά τους. Οι σπόροι γίνονται λοιμογόνοι εντός μιας ή δύο ημερών.
Η τοξοπλάσμωση ενδέχεται να προκαλέσει συγγενείς ανωμαλίες και, εάν η γυναίκα μολυνθεί στο τέλος της εγκυμοσύνης, το παιδί κινδυνεύει από πνευματική καθυστέρηση. Για μεγαλύτερη ασφάλεια, οι έγκυοι και τα άτομα με καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος θα πρέπει να αφήνουν την καθημερινή καθαριότητα των περιττωμάτων του ζώου σε κάποιον άλλο. Εάν πρόκειται να ασχοληθούν με τη φροντίδα του κουτιού του ζώου, θα πρέπει να φορούν γάντια και να πλένουν τα χέρια τους καλά, αφού βγάλουν τα γάντια.
Γαστρεντερίτιδα
Η γαστρεντερίτιδα προξενεί διάρροια, πυρετό, πονοκέφαλο και πόνο στην κοιλιά. Οι βακτηριακές λοιμώξεις του εντέρου, από βακτήρια όπως το Campylobacter και η σαλμονέλα, σημειώνονται συχνότερα έπειτα από κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων ή ροφημάτων, αλλά μπορούν, επίσης, να μεταδοθούν από τα κατοικίδια στους ανθρώπους, κυρίως από κουτάβια ή σκύλους που πάσχουν από διάρροια.
Γιαρδίαση
Αυτή η εντερική λοίμωξη οφείλεται σε πρωτόζωα και μεταδίδεται μέσω της κατανάλωσης νερού ή τροφής που έχει μολυνθεί από κόπρανα τα οποία περιέχουν τον αιτιολογικό παράγοντα. Η γιαρδίαση είναι το συχνότερο εντερικό παράσιτο τόσο των κατοικίδιων ζώων όσο και των ανθρώπων στις ΗΠΑ. Ωστόσο, δεν έχει αποσαφηνιστεί η συχνότητα της μετάδοσης από τα κατοικίδια στους ανθρώπους ή αντίστροφα.
Τριχοφυτία
Η δερματική αυτή λοίμωξη, που οφείλεται σε μύκητες, προκαλεί κνησμό (φαγούρα) και μπορεί να μεταδοθεί έπειτα από επαφή με μολυσμένο ζώο.
Ασκαριδίαση και αγκυλοστομίαση
Η ασκαριδίαση μεταδίδεται με κατάποση ωρίμων ωών, μέσω βρώσης ή πόσης νερού. Τα ωά της βρίσκονται στο έδαφος, όπου παραμένουν μολυσματικά για μήνες, εάν δεν εκτεθούν κατευθείαν στο ηλιακό φως. Προσβάλλονται συχνότερα τα μικρά παιδιά που παίζουν με το χώμα σε περιβάλλον όπου υπάρχουν σκύλοι και γάτες και στη συνέχεια βάζουν τα χέρια στο στόμα ή τρώνε χωρίς προηγουμένως να πλυθούν. Όταν καταποθούν, μπορεί να φτάσουν στο ήπαρ ή στους πνεύμονες και να προκαλέσουν επικίνδυνες επιπλοκές.
Τα αγκυλοστόματα όταν τρυπούν το δέρμα, ιδιαίτερα των ποδιών, είναι δυνατόν να προκαλέσουν δερματίτιδα με κνησμό, ενώ η δίοδος από τους πνεύμονες προκαλεί σε σπάνιες περιπτώσεις πνευμονίτιδα, που είναι πολύ ηπιότερη από την ασκαριδική.
Λύσσα
Προκαλείται από δάγκωμα μολυσμένου ζώου. Ο κλασικός εμβολιασμός των ζώων εξαλείφει τον κίνδυνο.

Προφυλάξεις

Η πρόληψη της μετάδοσης νοσημάτων από τα οικόσιτα ζώα στους ανθρώπους μπορεί να επιτευχθεί όταν εφαρμόζονται οι κανόνες της καλής υγιεινής και της επαρκούς κτηνιατρικής φροντίδας των ζώων. Ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα προκειμένου να ελαττώσετε τον κίνδυνο μετάδοσης νοσημάτων από τα ζώα.

1. Διασφαλίστε για τα ζώα σας την κατάλληλη κτηνιατρική φροντίδα, τον τακτικό υγειονομικό έλεγχό τους και τους απαραίτητους εμβολιασμούς.

2. Συζητήστε με τον κτηνίατρο τα πιθανά προβλήματα υγείας που συνδέονται με τα κατοικίδια και ενδέχεται να αντιμετωπίσετε. Οι κτηνίατροι είναι, συνήθως, περισσότερο εξοικειωμένοι με το αντικείμενο, παρά οι οικογενειακοί γιατροί.

3. Πηγαίνετε το ζωάκι σας στον κτηνίατρο όποτε είναι άρρωστο, ακόμα και για απλά επεισόδια διάρροιας ή εξανθήματα.

4. Εκπαιδεύστε τα να μη γρατσουνίζουν εσάς ή τους άλλους, ακόμα και στο παιχνίδι.

5. Δώστε στα παιδιά σας οδηγίες, πώς να παίζουν σωστά με τα ζώα, ώστε να μειωθεί η πιθανότητα ανεπιθύμητων δαγκωμάτων.

6. Πλένετε καλά τα χέρια σας με άφθονο νερό και σαπούνι έπειτα από γρατσουνιές ή δαγκώματα και αναζητήστε ιατρική βοήθεια εάν το δάγκωμα του ζώου διαπεράσει το δέρμα σας.

7. Διατηρείτε τα νύχια του ζώου κομμένα.

8. Εκπαιδεύστε τα ζώα να μην πίνουν νερό από αμφίβολες πηγές.

9. Ταΐζετε τα ζώα με ειδική τροφή ή καλά ψημένο κρέας.

10. Μην επιτρέπετε στα ζώα να τρώνε περιττώματα ή να κυνηγούν θηράματα (π.χ. γάτες που κυνηγούν πτηνά).

11. Μην επιτρέπετε στα ζώα να σας γλείφουν στο στόμα ή σε ανοικτές πληγές.

12. Μαζέψτε τα περιττώματά τους αμέσως μόλις αφοδεύσουν και μην τα χρησιμοποιείτε ως λίπασμα.

13. Μην αφήνετε τα παιδιά να παίζουν σε δημόσιους χώρους όπου έχουν αφοδεύσει ζώα.

14. Αδειάζετε το κουτί με τα περιττώματά τους καθημερινά και φοράτε γάντια. Στη συνέχεια πλένετε καλά τα χέρια σας.

Άτομα με ανεπάρκεια του ανοσοποιητικού συστήματος

Σε περίπτωση που το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ατόμου δεν λειτουργεί ικανοποιητικά, όπως στην περίπτωση της λοίμωξης από τον ιό HIV, η πιθανότητα μετάδοσης μιας λοίμωξης από το ζώο αυξάνεται.

Σύμφωνα με τον Ρίτσαρντ Φορντ, καθηγητή στο τμήμα Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου North Carolina, τα οφέλη της συντροφικότητας που προσφέρει ένα ζώο αντισταθμίζουν κατά πολύ τους κινδύνους, ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς τον κίνδυνο απομόνωσης που αυτά τα άτομα αντιμετωπίζουν.

Πάντως, το 1999 η Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας των ΗΠΑ, σε συνεργασία με την Εταιρεία Λοιμωδών Νοσημάτων, εξέδωσε οδηγίες σε σχέση με την πρόληψη ευκαιριακών λοιμώξεων για άτομα που έχουν μολυνθεί από τον HIV και έχουν κατοικίδια ζώα. Συγκεκριμένα, συνιστά:

Α. Αποφύγετε την επαφή με κόπρανα ζώων και ερπετών, όπως φίδια, σαύρες, ιγκουάνα και χελώνες.

Β. Πλένετε τα χέρια σας αφού πιάσετε τα ζώα.

Γ. Υιοθετήστε ένα σκύλο ή μια γάτα ηλικίας μεγαλύτερης των έξι μηνών, αλλά μην υιοθετήσετε κάποιο αδέσποτο.

Το σημαντικό είναι πως, εάν οι ιδιοκτήτες προσέχουν τα κατοικίδιά τους, τότε δεν θα προκύψει κανένα πρόβλημα.